MOR KURYAKOS MANASTIRI
Mor Kuryakos Manastırı, Süryani Hristiyan topluluğu tarafından kutsal kabul edilen Tur Abdin bölgesinin en kuzey ucunda yer almaktadır. Batman bölgesinin bilinen en eski manastırı olarak hem tarihi hem de manevi açıdan büyük bir öneme sahiptir.
Yerel halk tarafından "Dera Kira" olarak adlandırılan manastır, ismini Ayrancı köyünün kuzeyinde yer alan Kıra Dağı'ndan almıştır. Aynı zamanda "Kıra Dağı'nın Kilisesi" veya yapımında kullanılan dikkat çekici siyah bazalt taşları nedeniyle "Kara Kilise" olarak da bilinmektedir.
5. ile 7. yüzyıllar arasına tarihlenen Mor Kuryakos Manastırı, bir dönem Süryani cemaati için önemli bir piskoposluk merkezi olarak hizmet vermiştir. Mimari yapısı; Mardin’deki Deyrulzafaran Manastırı ve Midyat’taki Mor Gabriel Manastırı gibi diğer önemli manastır yapılarıyla dikkat çekici benzerlikler göstermektedir.
Yaklaşık 3.000 metrekarelik bir alan üzerine inşa edilen manastır, doğu-batı doğrultusunda uzanan, topoğrafyaya uyumlu dikdörtgene yakın bir plana sahiptir. Kale görünümlü yapısıyla, sağlam siyah bazalt taş duvarlarıyla ve yer yer kullanılan beyaz kalker ile zarif taş işçiliğiyle, bölgedeki erken dönem Hristiyan mimarisinin etkileyici bir örneği olarak öne çıkmaktadır.
1940’lı yılların başına kadar aktif olan manastır, Süryani nüfusunun zamanla
bölgeden göç etmesiyle eski işlevini yitirmiştir. Ancak 2012-2024 yılları arasında
yürütülen kapsamlı temizlik, arkeolojik kazı ve restorasyon çalışmaları sayesinde
Mor Kuryakos Manastırı korunarak yeniden hayat bulmuştur. Bugün, ziyaretçilerine
Tur Abdin bölgesinin zengin kültürel mirasıyla derin bir bağ kurma fırsatı
sunmaktadır.
